ภัยแล้ง เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดจากการขาดแคลนน้ำอย่างรุนแรงในพื้นที่หนึ่งๆ เป็นระยะเวลานาน สาเหตุหลักมักเกิดจาก การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ ที่ทำให้ปริมาณน้ำฝนลดลงหรือไม่ตกตามฤดูกาล ทำให้แหล่งน้ำธรรมชาติลดน้อยลงหรือแห้งเหือดไป ส่งผลกระทบต่อทั้ง เศรษฐกิจ และ เกษตรกรรม ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิตของมนุษย์
หนึ่งในผลกระทบหลักของภัยแล้งคือ การขาดแคลนน้ำ ที่จำเป็นต่อการบริโภคและการใช้ชีวิตประจำวัน ไม่เพียงแต่มนุษย์เท่านั้นที่ประสบปัญหา แต่ยังรวมถึงสิ่งมีชีวิตอื่นๆ เช่น สัตว์เลี้ยงและสัตว์ป่า ที่อาจสูญเสียแหล่งน้ำดื่ม ภัยแล้ง ทำให้แหล่งน้ำที่เคยอุดมสมบูรณ์ เช่น แม่น้ำ บึง และทะเลสาบ แห้งลงอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ชุมชนและเมืองที่ต้องพึ่งพาแหล่งน้ำเหล่านี้ต้องเผชิญกับปัญหาขาดแคลนน้ำ ไม่ว่าจะเป็นการใช้น้ำในการอุปโภคบริโภคหรือการผลิตไฟฟ้า
ในด้าน เศรษฐกิจ ภัยแล้งส่งผลกระทบอย่างมากต่อภาคการผลิต โดยเฉพาะอุตสาหกรรมที่ต้องใช้น้ำเป็นส่วนประกอบหลัก เช่น อุตสาหกรรมการผลิตอาหารและเครื่องดื่ม การขาดแคลนน้ำทำให้กระบวนการผลิตต้องหยุดชะงัก และบางครั้งยังทำให้เกิดการเพิ่มต้นทุนการผลิตจากการต้องนำน้ำจากแหล่งอื่นมาใช้ นอกจากนี้ ภัยแล้งยังส่งผลให้ราคาสินค้าที่ผลิตจากภาคเกษตรกรรมและอุตสาหกรรมที่ต้องพึ่งพาน้ำสูงขึ้น ส่งผลต่อความเป็นอยู่ของประชาชนโดยตรง
เกษตรกรรม เป็นภาคส่วนที่ได้รับผลกระทบจากภัยแล้งมากที่สุด เนื่องจากการเพาะปลูกและการเลี้ยงสัตว์จำเป็นต้องใช้น้ำในปริมาณมาก เมื่อปริมาณน้ำลดลง การชลประทาน ที่เคยใช้ในการดูแลพืชผลไม่สามารถทำได้อย่างเต็มที่ ทำให้พืชผลเหี่ยวเฉาและตายไปในที่สุด ส่งผลให้ผลผลิตลดลงอย่างรุนแรง เกษตรกรหลายคนต้องเผชิญกับการขาดรายได้หรือแม้กระทั่งการสูญเสียทั้งพืชผลและสัตว์เลี้ยง นอกจากนี้ ราคาผลผลิตทางการเกษตร ก็อาจปรับตัวสูงขึ้นจากการขาดแคลนสินค้าในตลาด สร้างความเดือดร้อนให้กับทั้งผู้ผลิตและผู้บริโภค
นอกจากผลกระทบต่อการเกษตรแล้ว ภัยแล้งยังทำให้เกิด ดินแห้งแล้ง ซึ่งมีผลต่อการเจริญเติบโตของพืชในระยะยาว ดินที่ขาดน้ำเป็นเวลานานจะสูญเสียความอุดมสมบูรณ์และไม่สามารถฟื้นตัวได้ง่าย ทำให้การเพาะปลูกในพื้นที่เหล่านี้ต้องใช้เวลานานกว่าจะกลับมาเป็นปกติอีกครั้ง พื้นที่เพาะปลูก ที่เคยมีผลผลิตมากมายอาจกลายเป็นดินแห้งแล้งและไม่สามารถใช้เพาะปลูกได้อีกต่อไป ทำให้เกิดปัญหาการขาดแคลนอาหารและพืชผลในระยะยาว
ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม จากภัยแล้งมีหลายด้าน เมื่อแหล่งน้ำลดลง สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศที่พึ่งพาน้ำ เช่น ปลาและสัตว์น้ำอื่นๆ ก็ต้องเผชิญกับการสูญเสียแหล่งที่อยู่อาศัย ทำให้ประชากรของพวกมันลดลง นอกจากนี้ ป่าไม้และพืชพรรณ ที่เคยช่วยเก็บน้ำและป้องกันการกัดเซาะดินก็แห้งเหี่ยวไป ส่งผลให้ระบบนิเวศเสื่อมโทรมลง
การป้องกันและรับมือกับภัยแล้ง ต้องอาศัยการจัดการน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ การสร้างแหล่งกักเก็บน้ำที่สามารถรองรับน้ำในช่วงฝนตกหนักเพื่อใช้ในช่วงฤดูแล้ง และการใช้เทคโนโลยีที่ช่วยให้การชลประทานมีประสิทธิภาพมากขึ้น เช่น ระบบน้ำหยด หรือการใช้พืชพันธุ์ที่ทนต่อสภาพอากาศแห้งแล้ง นอกจากนี้ การฟื้นฟูป่าและการอนุรักษ์ดินก็เป็นสิ่งสำคัญในการสร้างความมั่นคงให้กับพื้นที่เสี่ยงภัยแล้ง
การจัดการกับภัยแล้งในระยะยาวต้องอาศัยความร่วมมือระหว่าง รัฐบาล และ ประชาชน รวมถึงการลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ภัยแล้งทวีความรุนแรงและเกิดบ่อยขึ้นในหลายพื้นที่ทั่วโลก
